واژه اعدام یک کلمه عربی است و در فرهنگهای فارسی معین و منتهی الارب به معنی نیست گردانیدن، کشتن، نابود کردن و سلب
حیات شخص مجرم توسط دولت آمده است. در اصطلاح، اعدام عبارت است از قتل عمدی دولت
ها، سران و رهبران مذهبی و آیینی که برایبرقراری نظم عامه، برای تطبیق قوانین اسلامی در جامعه و برای ادامه حیات انسانها
اجرا میگردد. در طول تاریخ اسلام، دولت ها و حکومتهای اسلامیبرای عبرت گرفتن
مردم و ترسانیدن دزدان و مغروران که قصد خیانت، قتل و غارت در سردارند را، به صورت
علنی و پیش چشم مردم توسط سنگسار، به دار آویختن، کشتن و زیردیوار کردن، اعدام
کرده اند.
تاریخچهای اعدام، به دوره
های قبل از اسلام نیز بر میگردد که ادیان مختلف از جمله زرتشت، دین یهود و دین مسیح، در کشورهای:
بابل، ژاپن و پارس مجرمین را به جرمهای مختلف
توسط انواع و اقسام اعدام مجازات می کردند.([i])
دین اسلام برای تطبیق قوانین و مقرارت در جامعه، برای جلوگیری از سرپیچی ها،
توبیخ مجرمین و متجاوزین و ایجاد نظم در جامعه و به وجود آوردن رفاه مردم، اعدام
را یک مسأله ضروری و لازم می داند. خداوند(ج)
در قرآن عظیم الشان در سوره نور آیه 2 تاکید می کند که اعدام باید علنی اجرا گردد تا
درس عبرت برای همگان و باعث ترس مجرمین در جامعه شود: «ولکم فی القصاص حیائ یا اولی
الالباب لعلکم تتقون» (و برایشما در حکم قصاص حیات، زندگی است برای صاحبان عقول، تا باشد که شما از قتل بپرهیزید.)
طبق دستور خداوند(ج) حکم اعدام قطعاً یکی از مجازات موردنیاز در جامعه بوده و علنیبودن آن یکی از شرطهای اجراییشدن آن میباشد. چون اعدام برای ادامه حیات مردم و زنده ماندن قانون در یک کشور وضع شده
و هرقدر که به اطلاع مردم رسانیده شود، به همان اندازه میزان تاثیرگذاری آن بیشتر
میگردد. اعدام در حقوق اسلامیبه سه بخش تقسیم شده است: اعدام قصاصی: این اعدام در موارد قتل عمد
اجرا میشود. اعدام حدی: این نوع از اعدام مجازات مرگی است که از طرف شارع مقدس
تعیین شده و نمی توان آن را به کمتر از مرگ مجرم تقلیل داد که شامل جرایم جنسی،
جرایم علیه دین و تکرار جرایم را شامل میشود. اعدام تعذیری: نوع سوم اعدام، از طرف شارع تعیین میگردد که توسط عالمان شیعه و اهل سنت پذیرفته شده و
بنا به مصلحت یک جامعه و کشور و طبق دستور حاکم اجرا میگردد. ([ii])
آثار اعدام در جامعه چیست؟
اعدام به منظور باز داشتن مجرمین از انجام مقاصد شان در جامعه میباشد و اجراییشدن آن به طور علنی، از آثار و نتایج خوبیبر خوردار میباشد که از جمله:
1 – ترس مجرمین: اعدام، دارایبیشترین و مؤثرترین نقش باز دارنده افرادِ مجرم بالقوه است که ممکن یک فرد
مجرم فکر خیانت و جرم را در آینده در سربپروراند و یا حیات کسانی را سلب کند که
توسط اعدام مجرم دیگر، از تصمیم خود بر میگردد و خلع سلاح میشود. هدف از اعدام یک شخص مجرم در اسلام، اصلاح نمودن دهها مجرم دیگر است که قصد دارد جامعه را نا امن ساخته و حادثه خلق کند. ارعاب
مجرمین تقاضا می کند که اعدام باید در پیش چشم مردم صورت گیرد تا تاثیرگذاری آن
بیشتر گردد. چون هر صاحب شعور و عقلی جان خودرا از همه چیز بیشتر دوست دارد و نمی
خواهد که با مرتکب شدن جرم، جان خودرا از دست دهد و در پیش چشم همه اعدام شود. اما
متاسفانه در افغانستان مجرمین اعدام گردید ولی کسی آن را ندیده است و مردم مشکوک
اند که آیا اعدام صورت گرفته یا مجرمین آزاد شده است؟ این نوع اعدام متاسفانه از
هیچ اثری سازنده در آینده برخوردار نیست و در قانون اسلام نیز از اعدام پنهانی
چیزی ذکر نشده است. حکومت باید در جلو دوربین رسانه ها و مردم این مجرمین را اعدام
می کرد تا درس عبرتی میشد برای دیگر مجرمین و قاتلین.
2 – اجرای عدالت: یکی دیگر از فلسفه اعدام، اجرای عدالت است. مجرمی که با
سنگدلی و قساوت، جان فرد دیگری را گرفته، اعدام، تنها مجازاتی است که با توسل به آن
می‌توان امیدوار بودکه عدالت اجرا گردیده است چرا که در این صورت مجرم به عنوان کفاره
گناه همان چیزی را از دست می‌دهد که از دیگری سلب نموده است. بنا براین به نظر آنها
مجازات اشخاص قسی القلب که با خشونت تمام مرتکب قتل می‌شوند، مطابق با مفهوم عدالت
است. زیرا با اهمیت جرم و گناه، مجرم واستحقاق او به چنین کیفری مطابقت دارد. منبع
(اردبیلی، محمد علی. حقوق جزای عمومی. ج 2،
تهران: میزان، چاپ 13، 1385) شرف و مقام انسانی هر فرد،
وقتی محترم است که از جایگاه انسانی خود تنزل نکند. کسی که به جان و آزادی دیگری وقعی
ننهد و حق حیات وی را سلب کند، خود نیز شایسته دوست داشتن نیست و باید مجازات
گردد.
3 – تامین امنیت: اعدام مؤثرترین وسیله برای تامین امنیت در جامعه است
و مردم را از خطرهای احتمالی و حملات دزدان و قاتلان در امان می سازد. از جانب
دیگر با اجراییشدن اعدام، مجرمین و قاتلین از جامعه کم میشود و سردسته های آنها از بین می رود. در قید حیات بودن مجرمین و قاتلین
خطرناک همیشه جامعه را نا امن ساخته و آزادی آنان باعث ترس و وحشت مردم میگردد.
4 – تسکین افکار عمومی: اعدام جنایت کاران و کسانی که مرتکب به وجود
آوردن مصیبت علیه یک خانواده و یک جامعه گردیده، اگر از سوی حکومت اعدام شود، قلب
مصیبت دیده گان تسکین میشود. با اعدام مجرمین حس انتقام جویی و اختلاف از بین مردم رخت میبندد و نفرت و انزجار کاهش پیدا می کند. در حادثه
پغمان که همه ملت از جنایت که صورت گرفته بود، متاثرشده بود و از دولت خواهان
مجازات عاملان آن گردیده بود. اما حکومت به صورت پنهانی و دور از نظر مردم قاتلان
و دزدان را اعدام کرده اند و این اعدام نتوانسته که باعث تسکین اذهان عمومیشود.
5 – احترام گذاشتن به حیات انسانها: یکی دیگراز آثار اعدام این است که در یک جامعه به
حیات مردم احترام گذاشته میشود چون کسانی که به خون مردم احترام نکرده و باعث قتل آنان گردیده، توسط دولت
اعدام میشود که دیگر کسی جرآت نمی تواند به حیات انسان ها بی احترامی کند و مردم را از
بین ببرد.
نتیجه گیری
در فرجام مقاله به این نتیجه می رسیم که فلسفه اعدام در اسلام، به منظور
جلوگیری از بروز نا امنی، خشونت، قتل و دزدی میباشد. اعدام شخص مجرم به صورت علنی و آشکار باعث تامین امنیت در جامعه، از بین
رفتن سردسته های مجرمین، تسکین افکار مصیبت دیده گان، احترام گذاشتن به حیات انسان
ها و اجراییشدن عدالت میباشد. ترس مجرمین و منصرف شدن از تصمیم قتل و خیانت انسانها در آینده، از مهمترین آثار و نتایج اعدام ذکر شده است. حکومت جدید
افغانستان باید سردسته آدم ربایان و عاملین قضیه پغمان را در حضور رسانه ها و پیش
چشم مردم اعدام می کرد تا بالای تامین امنیت، تسکین اذهان عمومی اثرگذار واقع میشد.
منابع و مؤاخذ:
